majo 2024

“Ni raportos al la Komitato kaj specifan progreson kaj kompletigon aŭ finsolvon de problemoj en niaj nunaj iniciatoj, laŭ la respondeco komuniki unuavice en niaj propraj organoj.” Per tiu frazo prof. Duncan Charters, prezidanto de la Universala, ĵus fermis la buŝon de Kalle Kniivilae, redaktoro de skandalisma nordeŭropa retagazeto, fakte voĉtubo de la bullerisma opozicio jam eksterkomitata en UEA.

Efektive Karleto Kiunivela meritas neniun respondon prioritate. La Estraro havas la devon respondi al siaj kontrol-instancoj, kaj ne nutri la flavan ĵurnalismon. Aliflanke, se kritikaj voĉoj ne leviĝas sine de la Komitato, la Estraro ne sentas la devon respondi pri sia aktiveco, des malpli ĝi bezonas peti la konfidon.

Naŭ paktintaj establoj partoprenis, per delegitoj aŭ per observantoj, en la Foruma seanco de la ordinara Parlamenta sesio en Budapeŝto, 20 majo 2024. Ili fariĝis dek per la unuanima akcepto de Civila Esperanta Servo en la Pakton por la Esperanta Civito. La partiteta branĉo de la Civita Parlamento dediĉis sian tempon precipe al la propono de direktivo pri sekureco en publikaj esperanto-aranĝoj, aprobita kiel direktivo Eriksson-Giordano, laŭ la nomo de la unuaj subskribintoj (delegitoj de Feminisma Esperanta Movado respektive Itala Interlingvistika Centro).

Praktike samtempe Tutmonda Esperantista Junulara Organizo kaj la Esperanta Civito okupiĝis pri la problemo de seksa molestado dum kongresoj. TEJO pritraktis pli rapide la aferon, la Civito devis atendi la voĉdonon de sia Parlamento. Estas diferencoj inter la du normaroj.

La direktivo Eriksson-Giordano ne pritraktas nur unu delikton, sed ĉiujn eblajn en kongreso: ŝtelo, vandalismo, agresoj ktp. TEJO limiĝas je “seksa ĝenado”. TEJO kreis la profilon de “referencpersono”, speco de gardisto kaj arbitracianto samtempe, miksante ekzekutivan kaj justican povojn. La referencpersonoj estas du, kaj ilin elektis la Komitato por unujara periodo, longigebla.

“Inspirite de la Manifesto de Raŭmo pri “kongresoj kiel vojo al kresko”, la Esperanta Civito zorgas ke ĉiu publika aranĝo (kun)organizata en la cirkvito de la Pakto disvolviĝu en sekuraj kondiĉoj.” Laŭ ĉi tiu principo, en la unua paragrafo de la ĵus aprobita direktivo Eriksson-Giordano, pluraj lokoj en la planedo ne meritus gastigi esperanto-kongreson. Kiuj?

Feminisma Esperanta Movado kunvenis en Budapeŝto, 19 majo 2024, fine de la posttagmezo, ĉe la orienta legacio de la Esperanta Civito. FEM aliĝis al la Pakto en 2004, kaj danke al tio ĝi estas la sola feminisma grupo (asocio) funkcianta en Esperantio. Ekzemple “Egalecen” ĉesis en 2021, bloge, podkaste ktp: sendube la konfuzo inter seksa kaj genra egalecoj influis negative.

Civila Esperanta Servo, fondita en Bujumburo 10 februaro 2024, estis akceptita de la Forumo en la Pakton por la Esperanta Civito, dum la Parlamenta sesio en Budapeŝto, 20 majo 2024. La Komisaro (prezidanto) de CES, sen. Miroslava Kirova, ĵus dankis al la Konsulo kaj anoncis ke du helpopetoj estas jam traktataj.

La unua koncernas la Esperanto-Domon en Svislando, kiu ankoraŭ; bezonas flegadon post la tempesto en julio 2023. CES esperas organizi laborbrigadon kunlabore kun la svisa sekcio de Service Civil International, kies arkivo (vidu la hazardon) situas ĝuste en la kelo de la urba biblioteko de Ĉaŭdefono, kaj ne migros kiel CDELI al la grandioza kantona arkivarejo konstruata samurbe (kie la spaco de CDELI estos multe pli malgranda ol nuntempe).

Franca Esperanto-Instituto (FEI) estis fondita en 1934, cele al la organizado de lingvoekzamenoj (iam kvin diplomebloj, nun kvar) en Francio kaj (eks)kolonioj. Ĝi estas kune administrata de SAT-Amikaro kaj la landa asocio de UEA. Ĝi ankaŭ certigas la ĝustan uzadon de Esperanto en eldonaĵoj, precipe vortaroj kaj manlibroj pri lingvolernado.

En la 1990aj, kiam Societo Yvonne Martinot estis filio de LF-koop por Francio, FEI elektis La Kvinpetalon kiel bazon por preparo al la plej altaj niveloj. Krome, FEI estis konsiderata (laŭ iama statuto) koresponda branĉo de la Akademio de Esperanto, paralele al analogaj landaj institutoj (germana, itala ktp).

La Vickonsulo de la Esperanta Civito forestos pro longa vojaĝo dum tri semajnoj en junio. Tial ke li restos en Eŭropo ne necesas delego pri lia ofico. La vojaĝo kondukos al kvin regionoj de Finnlando, ekante en Laponio, kie c-ano Silfer partoprenos en la PEN-konferenco pri lingvaj rajtoj kaj tradukarto.

Ne nur la laponlingvan, sed ankaŭ la svedlingvan Finnlandon li vizitos, specife la Alandan akipelagon. La vojaĝo, parte fervoje, parte navige, parte aviade, finiĝos en Stokholmo. En diversaj nordaj urboj li renkontos geamikojn, kiuj ofte havas la esperantan civitanecon.

“Historio de la esperanta literaturo” (HEL) estis la temo de la hieraŭa legorondo kiun Kultura Centro Esperantista organizas ĉiumonate en Neŭŝatelo. Fakte KCE larĝigas sian ĉeeston per regulaj aranĝoj ekster Ĉaŭdefono. Pormomente nur en la kantono, sed baldaŭ ankaŭ aliloke en Svislando. En Neŭŝatelo nia gastiganto estas la interkultura biblioteko Bibliomonde, al kiu la kunaŭtoro, c-ano Giorgio Silfer, donacis aŭtografitan ekzempleron de HEL, la sola libro duoble premiita sanjare (kaj de Grabowski kaj de OSIEK) en esperanto.

“Kontakto”, la dumonata socikultura revuo de TEJO (sed proprieto de UEA, kiu pro ĝi ĉiujare registras en sia spezkalkulo deficiton de kelkaj miloj da eŭroj) survojas al akurateco. La antaŭa redaktoro, Pawel Fischer Kotowski, kondukis ĝin al plurnumera malfruo, sed pasintmonate la nuna redaktorino, Karina Oliveira, eldonigis la februaran numeron de 2024, post rapida temporegajno.

En la numero 3:2023 (junia, sed evidente en novembro) aperis artikolo de prof. Amri Wandel, vicprezidanto de la Universala, pri la nuna interŝemida milito, “laŭ peto de la redaktoro”. La artikolo konfirmis la deklaron de la landa asocio de UEA en Israelo, jam konatan tra aliaj informaj kanaloj: ambaŭ tekstoj pravigas la nunan israelan registaron.